دانستنی ها, سلامت, لنز
نگاهی به چگونگی عمل لیزیک چشم و معایب آن
عمل لیزیک چشم چه معایب و فوائدی دارد ؟
عمل لیزیک چشم به زبان انگلیسی: LASIK نوعی روش جراحی لیزری چشم بوده که برای اصلاح عیب های انکساری چشم در افراد نزدیکبین، دوربین و آستیگمات استفاده میگردد در این عمل، چشمپزشک برای شکلدهی قرنیه و اصلاح کردن عیب های انکساری، مشابه روش لازک از لیزر اگزایمر استفاده میشود و با استفاده از دستگاه میکروکراتوم و برداشتن لایهای از قرنیه، اصلاح بینایی سطح قرنیه انجام میگردد; و اغلب بیماران بعد از جراحی تا پایان عمر یا سالها نیازی به استفاده از عینک طبی نخواهند داشت این نوع عمل لیزیک چشم یک جراحی تأثیرگذار میباشد و درد کمی بهمراه داشته و معمولاً یک یا دو روز بعد از عمل بهبود پیدا میکند و نیازی به بانداژ و بخیه هم نداشته است پژوهشهای جدید نشان داده که عمل های جراحی لازک و لیزیک به یک اندازه مفید بوده و در هر دو این جراحی ها از لیزر برای برداشتن لایه هایی از روی قرنیه و شکل دادن به آن استفاده میگردد و در لازک (فوتوریفرکتیو کراتکتومی) این لایه برداری فقط در ناحیه خارجی قرنیه انجام شده.
و به همین دلیل برخی از مشکلات ایجاد شده در لایه برداری که در لیزیک رخ داده و در این نوع جراحی کم تر میباشد اما دوره بهبودی آن طولانی تر بوده و درد بیشتری هم پس از جراحی در پی داشته و برخی از پزشکان معتقداند که لازک بهتر بوده و بعضی دیگر به لیزیک اعتقاد داشته و بهمین دلیل محققان دانشگاه ایلینویز شیکاگو پژوهشی انجام داده و به این نتیجه رسیدندlasek-vs-lasik که هر دو جراحی ها ایمن، کارا و قابل پیش بینی میباشد که هرچند چشم هایی که با لازک عمل شده اند دید بهتری دارند اما تغییر آنقدر ناچیز بوده که قابل تشخیص نیست فردی به نا م دکتر غلامعلی پیمان، دانشمند ایرانی مقیم ایالات متحدهٔ آمریکا که از اعضای «تالار مشاهیر چشمپزشکی جهان» میباشد، مخترع این روش جراحی بوده است و وزیر بهداشت دکتر قاضیزاده هاشمی، رکورد دار عمل لیزیک چشم در کشور میباشد.
چرا خود دکترها نیز هنوز از عینک استفاده میکنند وعمل لیزیک چشم را ترجیح نمیدهند؟
بسياري از چشم پزشكان در سن پير چشمی هستند و اگر عمل كنند برای اكثر كارها مانند معاينات بيماران با دستگاه، عمل جراحي با ميكروسكوپ و مطالعه مجلات و كتاب ها و نوشتن نسخه برای بيماران بايد از عينک طبی پير چشمي استفاده نمایند لذا تمايل چنداني براي انجام عمل نداشته و گرچه تعدادی از چشم پزشكان نيز هستند كه با اطلاع كامل از عوارض جراحي ،عمل ليزيک میکنند و خودشان بسيار راضی هستند.
باید های لازم قبل ازعمل لیزیک چشم
سن، شغل و سلامت عمومی فرد، فاكتورهای بسیار مهم عمل لیزیک چشم میباشند
– افرادی كه شغل عمومی داشته باشند مانند رانندگان و ورزشكاران می توانند عمل لیزیک را انجام دهند اما
به افرادی كه شغل های ظریف و میكروسكوپی داشته باشند مانند چشم پزشک ها، پرستاران و كادر درماني و افرادی كه در محيط های آلوده خدمت مي نمايند.
مثل آزمايشگاه و كارخانجات و داشتن شغل های پرخطر چون كشاورزی و جوشكاری و آهنگری،
كار کردن درمحيط های آلوده به مواد شيميايی و بخارات سمی برای چنین افرادی عمل لیزری پیشنهاد نمی گردد.
هم سلامت عمومی و هم سلامت چشمی فرد برای انجام عمل لیزری بسیار مهم بوده و چشم بیمار نباید به جز عیوب
انكساری مشكل دیگری داشته باشد بیماری هایی چون:
عفونت ، نازكی قرنيه ، عدم اصلاح ديد با عينک، عدم ثبات نمره چشم در دوسال اخير، تبخال های چشمی، آب مروارید،
کدورت و قوز قرنیه، بلفاريت يا التهاب لبه پلک ها، آستيگماتيسم بالا و مايل، التهاب و خشكی چشم را نباید داشته باشد و
همچنین باید از نظر عمومی نیز كاملا سالم باشد
و مبتلا به بیماری دیابت و روماتیسم نباشد در غیر این صورت اگر بخواهد عمل گردند، عمل لیزری باید در شرایط بسیار ویژه صورت گرفته شود.
زنان باردار یا شیرده به دلیل افزايش هورمونهای استروئيدی در زمان بارداری و شيردهي احتمال بازگشت شماره چشم بعد از
عمل بيشتر از افراد عادی میباشد و بهتر بوده اين بيماران چند ماه بعد از بازگشت به وضعيت عادی خود عمل كنند.
در چه سن و سالی بهتر است لیزیک انجام شود؟
از انجا که قبل از ۱۸سالگی شماره چشم دائما تغییر می كند، سن مناسب عمل لیزری معمولا بالای ۱۸ سال بوده و افراد زیر ۱۸ سال به شرطی عمل می کنند كه شماره چشمشان ثابت گردیده باشد و به این معنی كه شماره چشمشان طی یک سال گذشته بیش از ۲۵ صدم تا نیم هم تغییر نکند قبل از عمل باید به دستگاه هایی که برای لیزیک استفاده میشوند توجه کرد دستگاههای پيشرفته ترباشند نتایج دقیق تری در بر دارند مثل دستگاه موجود در بيمارستان فارابی که باعث شده نتايج ديد بهتری را به ارمغان آورند.
جزییات انجام عمل لیزیک چشم
در عمل ليزيك دو عمل با هم تركيب شده تا عيب انكساري اصلاح گردد و نخست با استفاده از يك وسيله اتوماتيك بنام ميكروكراتوم لايه نازكی از قرنيه برداشته و وجود اين لايه نازك اجازه بهبود سريع ديد و كاهش ناراحتیهای بعد از عمل را ميدهد. امروزه از انواعي از ليزر جهت برداشتن اين لايه هم استفاده شده و سپس با استفاده از ليزر اكسايمر كه با كنترل كامپيوتر صورت گرفته و قرنيه تراش داده شده و به اين ترتيب عيب انكساری اصلاح میشود. بطورکلی جراحی لیزیک چشم برای اصلاح دور بینی، نزدیک بینی، آستیگماتیسم، پیرچشمی و قوز قرنیه انجام میگردد و در این روش، ابتدا یک ورقه نازک به ضخامت ۱۰۰ تا ۱۵۰ میکرون به نام «فلپ» از قرنیه بریده میشود.و زیر آن لیزر می شود تا شماره چشم اصلاح گردد که این برش یا با وسیله مکانیکی ای به نام «میکروکراتوم» یا با نوع خاصی لیزر به نام «فمتوسکند» انجام می گردد و فلپ برداشته شده را بعد از این مراحل به جای خودش دوباره برمی گردانند. و مزیت این روش آن بوده که بیمار بلافاصله بعد از عمل، دید کامل را دریافت کرده و بدون درد می تواند مرخص شود و فعالیت های روزانه خود را دوباره از سر بگیرد. در بسیاری از بیماران، ضخامت قرنیه نسبت به نمره چشم کم بوده و از طرف دیگر بعد از برداشتن فلپ، ضخامت قرنیه کمتری برای چشم بیمار باقی مانده که این امر در آینده امکان عمل مجدد را کاهش داده و در حال حاضر روش لیزیک کمتر مورد توجه پزشکان بوده و آنها به جای شیوه لیزیک، روش لازک و پی.آر.کی (PKT )را استفاده میکنند و باید اشاره کرد که روش های لازک و پی.آر.کی نسبت به روش لیزیک قدیمی ترند بوده و به دلیل مزایای آن دوباره رواج پیدا کرده باید اشاره کرد که از میان عمل های لیزیک، PKT و لازك كه همه برای درمان عیب انكساری به كار رفته عمل لازک به دلیل اینكه چشم كم تر دستكاری شده بهتر میباشد
روش PRK :
اپيتليوم سطح قرنيه به روش مكانيكي برداشته شده وپس از انجام ليزر اگزايمر از لنز پانسماني بر روی سطح قرنيه تا بهبودی اپيتليوم استفاده می گردد.
روش لازک :
در روش لازک ضخامت قرنیه برش نمی دهند ، بلکه فقط لایه سطحی و بازگشت پذیر قرنیه به نام «اپی تلیوم» برداشته شده، لیزر انجام می شود و پس اپی تلیوم سر جایش گذاشته شده و لنز پانسمانی در محلی که لیزر در آن انجام گردیده قرارمی گیرد و اپی تلیوم بعد از حدود چهار روز دوباره ساخته و لنز پانسمانی برداشته خواهد شد و از مزیت های روش لازک آن بوده که پس از برداشتن اپی تلیوم ۱۰۰ تا ۱۵۰ میکرون ضخامت قرنیه بیمار باقی خواهد ماند و این شیوه برای افراد دارای قرنیه های نازک و افرادی که به عمل جراحی مجدد چشم نیاز داشته مفید بوده و با اینکه عمل بیشتر از پنج دقیقه طول نمی کشد و درد نداشته بیمار دو روز بعد از عمل احساس درد و سوزش می نماید اما بعد از چهار هفته، دید کامل وی به تدریج برمی گردد.
مزایای استفاده از لیزیک چیست؟
دید را تصحیح می کند و در حدود ۹۶ درصد بیمارانی که عمل لیزیک چشم را انجام می دهند از نتیجه آن راضی بوده و دیگر نیازی به استفاده عینک ندارند. زمان عمل لیزیک فقط ۱۰ تا ۱۵ ثانیه طول خواهد کشید که زمان بسیار کوتاهی است بدلیل استفاده از قطره های بی حس کننده، درد بسیار کمی را در حین عمل لیزیک چشم به همراه دارند.دید فورا و یا یک روز پس از لیزیک بهبود پیدا کرده نیازی به بانداژ و بخیه پس از عمل ندارند.سال های پس از عمل هم درصورتی که دید تغییر نماید می شود از اصلاح دید استفاده شود پس از عمل لیزیک چشم، اکثر بیماران کاهش محسوسی در نیاز خود به عینک و عدسی طبی دارند و بیشترشان از لنز هم استفاده نخواهند کرد
معایب استفاده از لیزیک
تغییرات صورت گرفته در قرنیه قابل بازگردانی نمیباشد. لیزیک عملی پیچیده بوده و ممکن است در هنگام لایه سازی توسط پزشک آسیب هایی دائمی که برروی دید تاثیر گذاشته ایجاد شود شایع ترین عارضه این روش این بوده که بعد از عمل لیزیک، بازگشت شماره چشم میباشد و افرادی كه عمل لیزری انجام می دهند باید بدانند كه نمی شود به طور كامل پیش بینی كرد كه آنها بعد از عمل هیچ گاه عینک نخواهند زد. ۹۰ درصد این عمل ها قابل پیش بینی بوده و فقط در ۱۰ درصد موارد شماره چشم بازمی گردد ، زیرا جراحی چشم تاثیری در پیشگیری از پیشرفت بیماری نداشته و اگر قبل از عمل شماره چشم در حال بالا رفتن باشد بعد از عمل شماره قبلی چشم نه تنها ثابت نمی شود بلكه باز نیز میگردد. ليزيك ايجاد انحرافات اپتيكی شده كه چشم پزشكان اطلاعات كاملی متاسفنه درباره آن ندارند سبب كاهش ثبات ساختمانی قرنيه نیز می شود سبب ايجاد فتوفوپي يا ترس از نور شده و همچنین ايجاد خشكی چشم نیز میشود عمل لیزیک چشم سبب افزايش خطر بروز كاتاراكت میشود ، ليزيك از دو روش سبب افزايش خطر بروز آب مرواريد شده و نخست داروهای استروئيدی مثل Tobradex و Alrex و pred fort و FML كه داروهای استاندارد براي درمان عوارض پس از عمل ليزيك چشم میباشند ;در صورت استفاده می توانند كاتاراكت خلفی تحت كپسولي ايجاد کنند .اگر چه كه استروئيد پس از ليزيك بصورت طولانی مصرف نمي شوند عوارض متعدد ديگري وجود داشته مثل خراش قرينه، عفونت و كدورت كه ممكن است حتی به درمان طولاني مدت با قطره های استروئيدي نياز داشته باشند .
راه دوم : پوشش ضد UV بر روی شيشه های عينك يك سد محكم در برابر اشعه UV خورشيد كه اثر كاتاراكت زايي دارد میباشد و عدم استفاده از عينك و حدف اين سد محكم سبب قرار گرفتن بيشتر چشم افراد در معرض نور خورشيد شده و بتدريج بروز كاتاراكت را در سن بالاتر افزايش داده خطرات طولانی مدت ليزيک هنوز ناشناخته است و چشم پزشكان خودشان هم موافقند كه خطرات ليزيك شناخته شده نيستند و يک جنبه قضيه به برداشتن بافت قرنيه ضمن ليزيك مربوط میشود بدين ترتيب كه براي دفعات بعدي نياز به ablate قرنيه كه ممكن بوده که بعدها در طول عمر نياز به آن داشته باشد. و درمان های ليزري چون PTK ممكن است به خاطر برداشته شدن بيش از حد بافت توسط ليزيك غير ممكن باشند و يك جنبه ديگر قضيه تغيير شكل قرنيه در ليزيك ارزيابي وجود گلوكوم را براي چشم پزشكان مشكل مي سازد که تست هاي تونومتري بر روی قرنيه س از ليزيك به دليل تغيير استحكام قرنيه از دقت كافی برخوردار نخواهد بود و بنابراين ممكن است که بيماران گلوكومی بسياری كشف نشده باقی بمانند. ليزيك سبب كاهش ثبات ساختماني قرنيه شده و با افزايش سن قرنيه به طور طبيعی نازكتر شده و همراه با اين برداشتن بافت قرنيه از طريق جراحي ليزيک مي تواند مشكلات جدي را به دنبال داشته و مطالعات اخير نشان داده كه افرادي كه تحت عمل ليزيك قرار گرفته اند ،
خطر کراتکتازی
در معرض خطر بيشتری برای بروز كراتكتازی Iatrogenic ناشی از نازك شدن قرنيه میشوند
و اكتازي ضعف ثبات ساختماني قرنيه بوده كه سبب مي شود قرنيه به طرف جلو خميده گردد و منجر به تاری ديد ،
بازگشت ميوپی ( اصطلاح نزديك بيني ) ، ديد متغير و حتي نازك شدگی بيشتر قرنيه شود
و در بدترين شكل اكتازی تنها درمان پيوند تمام عيار قرنيه مي باشد و حتي بيماران دارای مقادير
كم نزديك بينی نيز ممكن بوده که دچار اكتازی ناشی از ليزيک میشوند
ليزيك سبب كاهش حساسيت به Contrast شده وبيشتر مردم چيزي درباره حساسيت به كنتراست نمی دانند
مگر اينكه در اثر ليزيك آن را از دست داده و نمونه ای از كاهش حساسيت به كنتراست شخصیبوده كه به طرف افراد مي آيد و در
حالی كه نور از پشت سر فرد بتابد و خودش مانند شبحی به نظر ميرسد.
در وضعيت قبل از ليزيك مشخصات چهره اين فرد بخوبی قابل شناسايی بوده که باعث از دست رفتن
حساسيت به كنتراست دائمی است که به درجات متغير کسانی را كه ليزيک می كنند گرفتار ساخته .
اخيرا پژوهش هایی که در مركز تحقیقات جراحی انكساری انجام گردیده و در آن بيماران بين
۲ تا ۷ سال پس از جراحي انكساري تحت نظر بوده اند نشان داده كه در حدود ۵۸ درصد
از آنان در تست حساسيت كنتراست برای رانندگي شب مردود شده اند .
مزایای استفاده از روش لازک
عوارض چون ناشی از ساختن و دوباره وصل کردن لایه در قرنیه وجود نداشته.
عمل جراحی لازک کم تر از لیزیک سبب خشکی چشم می شود.
معایب استفاده از روش لازک
طولانی تر بودن دوره بهبود نسبت به لیزیک بطوری که بسیاری از بیماران لازکی تا یک یا دو هفته پس از عمل جراحی بهبود کامل ندارند لازک نسبت به لیزیک می تواند سبب درد و ناراحتی شود و در اکثر بیماران لازکی معتقدند که درد آن حدود یک تا دو روز پس از عمل طول خواهد کشید و این احساس درد ناشی از برداشتن اپی تلیوم سطحی و در معرض هوا قرار گرفتن انتهای اعصاب حسی میباشد. پس از جراحی بیماران باید برای سه تا چهار روز از بانداژ برای جلوگیری از برخورد پلک ها با ناحیه جراحی شده بیماران باید استفاده کنند. بیماران از قطره های موضعی استروئیدی چندین هفته بیشتر از مدت مشابه در جراحی لیزیک استفاده میکنند.
نكاتي را بايد قبل و پس از عمل جراحی رعايت کرد؟
بهتر است که چند روز قبل از عمل روزی ۳ بار با شامپو بچه رقيق شده در آب لبه های پلک و مژه ها را شستشو داده و بعد از عمل طبق دستور پزشك سر موقع از قطره ها استفاده کنیم و اگر لنز تماسي از چشم خارج شده آن را دورانداخته و در اولين فرصت به پزشك مراجعه کنیم. و تا وقتي لنز تماسي داخل چشم باشد یعنی در حدود ۳ تا ۴ روز اول بعد از عمل از شستن صورت و استحمام برخورد آب به چشم باید پرهيز کرد و همچنین استفاده از مواد آرايشي چند روز قبل از عمل بايد متوقف گردد و حداقل ۲ هفته بعد از عمل نيز نبايد از آنها استفاده کردو در صورت خشكي چشم اين محدوديت ممكن بوده تا چند ماه پس از عمل ادامه پیدا میکند. عواملی چون :درد، ترس از نور، كاهش ديد در چشمي كه بعد از عمل لیزیک چشم روبه بهبود بوده است ولي چند روز بعد سير بهبود آن متوقف میشود و رو به وخامت گذاشته باشد را بايد جدی بگیرید و در اولين فرصت به پزشك مراجعه شود.
توصیه های پزشکان
امروزه توصيه شده که به خاطر اثرات اشعه ماوراء بنفش روي استرومای قرنيه كه در حال شكل گيري مجدد بوده،حداقل تا شش ماه از مواجهه با نور مستقيم خورشيد و منابع ديگر اشعه ماوراءبنفش به خصوص در فصول گرم خود داري کرده ولی استفاده از عینک آفتابی در محيط های سر بسته مانند منزل ومحيط كار لازم نمیباشد. استفاده از مانيتور کامپیوتر به خصوص نوع LCD يك هفته بعد از عمل مانعي ندارد ولي بهتر بوده تا زمانی كه چشم كاملا آرام نشده از انجام كارهاي طولانی مدت و ظريف چشمی پرهيز کرد ورزش کردن به شرطی كه به چشم ضربه ای وارد نکند بعد از عمل منعی ندارد ولي در مورد شنا بهتر است که در حدود ۲ تا ۳ماه صبر كرد به طور متوسط حداقل در حدود سه ماه بعد از عمل نياز به استفاده از قطره چشمی اشك مصنوعی وجود داشته و قطره بتامتازون معمولا ۲ هفته اول هر شش ساعت و پس از دو هفته بسته به شرايط چشم و پاسخ قرنيه به ليزر به تدريج كم گردیده و يا با قطره فلورمتدلون جايگزين می شود و قطره ديكلوپتين نيز معمولا روز اول پس از عمل لیزیک چشم قطع می گردد خارش و مالیدن چشمها به خصوص در چند روز اول ممنوع بوده از شستشوی سر و صورت و استحمام تا ۲۴ ساعت پس از عمل باید خودداری شود و از آرایش کردن چشم ها تا یک هفته بعد از عمل خودداری شود افرادی که می خواهند لیزیک کنند، نباید بعضی از داروها مثل پردنیزون خوراکی یا ایزوترتینوئین را مصرف کنند.
