خشکی چشم و راهکارهای مقابله با آن !
بعضی مواقع به هنگامی که شدت باد زیاد باشد یا عوامل مختلفی دیگری مانند تماشای بیش از حد صفحه کامپیوتر روی چشم ما تأثیر می‌گذارند، احساس ناخوشایندی در چشم خود حس می‌کنیم که به عنوان خشکی چشم شناخته می‌شود. همانطور که از اسم این پدیده بر می‌آید، چشم حالت طبیعی خود را از دست داده و به صورت خارش یا هر پدیده دیگری خود را نشان می‌دهد. این موضوع بسیار آزار دهنده است و برای کسانی که از لنز طبی و لنز رنگی استفاده می‌کنند دردسر بیشتری دارد. پس بریم که با هم بیشتر در مورد خشکی چشم بدانیم.
خشکی چشم چیست؟
خشکی چشم یک پدیده و بیماری بسیار شایع است که اشک شما قادر به روانکاری مناسب برای چشم او و ایجاد حالت طبیعی برای آن ندارد. در واقع عامل اصلی چنین پدیده‌ای، کاهش تولید اشک چشم به دلایل مختلف است. ممکن است این دلایل به شامل تغییرات هورمونی شود یا صرفاً به دلیل سردی هوا و وجود باد باشد. در هر صورت این موضوع در بلندمدت باعث ایجاد مشکلات متعددی برای فرد می‌شود که رایج‌ترین آنها قرمزی چشم و در نهایت عفونت است.
اشک چشم چیست؟
اشک چشم یک ماده زیستی تولید شده در داخل چشم است که وظایف مختلفی بر عهده دارد. اشک از چند قسمت تشکیل شده است:
- آب برای رطوبت رسانی به چشم؛
- چربی برای روانکاری و سهولت حرکت چشم؛
- مخاط برای حفظ چشم و انتقال مواد آلاینده؛
- آنتی بادی و پروتئین برای از بین بردن عفونت‌های خاص.
مواد تشکیل دهنده اشک چشم از غدد ویژه در اطراف چشم ترشح می‌شود که با هم ترکیب شده و یک مایع آبکی و شفاف تولید می‌کنند. خشکی چشم زمانی رخ می‌دهد که این غدد توانایی کافی برای تولید اشک نداشته باشند.
علائم خشکی چشم
احتمالاً خیلی دوست دارید مشکلاتی که به هنگام تماشای گوشی‌های هوشمند یا تماشای صفحه کامپیوتر برای شما رخ می‌دهد، با علائم خشکی چشم مقایسه کنید تا ببینید که آیا مشکل شما به این قسمت مربوط می‌شود یا به چشم پزشک مراجعه کنید. اگرچه توصیه ما در مرحله اول مراجعه به چشم پزشک برای پیدا کردن مشکلات ریشه‌ای آن است، اما نشانه‌های زیر هم به شما کمک می‌کند:
- احساس خارش، سوزش یا خراشیدگی در چشم
- مخاط رشته‌ای در داخل یا اطراف چشم
- حساسیت به نور
- قرمزی چشم
- احساس داشتن چیزی در داخل چشم شما
- دشوار بودن در استفاده از لنزهای تماسی
- دشواری رانندگی شبانه
- چشمهای آبدار، که پاسخ بدن به سوزش چشمهای خشک است
- بینایی تیره یا خستگی چشم
دلایل خشک شدن چشم
بطور کلی خشک شدن چشم‌ها به دلیل عدم تعادل در تولید اشک به منظور پاکسازی چشم‌ها و از بین بردن مواد آلاینده است. حتی اگر میزان اشک تولیدی کم باشد، حالت روان بودن اطراف چشم از بین رفته و فرد احساس بدی دارد. این عدم تعادل ناشی از سه مشکل زیر است:
کاهش تولید اشک چشم
اولین و بزرگترین عامل ایجاد خشکی چشم، کاهش تولید اشک به دلایل مختلف است. این کاهش در تولید باعث می‌شود که حالت طبیعی چشم از بین رفته و فضای داخلی آن به شدت خشک شود. چشم پزشکان برای این موضوع چند دلیل ذکر می‌کنند:
- بالا رفتن سن و کهولت سن؛
- شرایط پزشکی خاص مانند بیماریهای دیابت، آرتریت روماتوئید، لوپوس، اسکلرودرم، اختلالات تیروئید و کمبود ویتامین A.
- برخی از داروها شیمیایی مانند آنتی‌هیستامین‌ها، ضد انعقادها، داروهای هورمونی، داروهای ضد افسردگی، داروی فشار خون بالا، داروی کنترل زایمان و بیماری پارکینسون.
- جراحی چشم لیزری، البته این مورد بیشتر موقتی است
- صدمه به غدد تولید کننده چشم.
تبخیر شدن اشک چشم
موضوع دیگری که با کاهش حجم اشک چشم در داخل آن می‌شود، تبخیر شدن اشک در اثر عوامل بیرونی و محیطی است. به عنوان مثال پدیده‌هایی مانند باد، دود و هوای خشک باعث می‌شوند که اشک به راحتی تبخیر شده و فضای داخلی چشم خشک شود. این موضوع در فصل زمستان بسیار بیشتر بوده و مشکلات زیادی به وجود می‌آورد.
عدم تعادل در ترکیب شیمیایی اشک چشم
همانطور که در ابتدای متن اشاره کردیم، تغییر در قسمت‌های مختلف در ترکیب اشک به عملکرد مناسب آن کمک می‌کند. اگر به هر دلیلی این ترکیب شیمیایی و استاندارد به هم زده شود، به مرور زمان تأثیر خود را بر روی فضای داخلی چشم گذاشته و باعث ایجاد چشمهای خشک می‌شود. حال ممکن است این عدم تعادل به دلیل بیماریهای روحی و روانی باشد یا به دلیل استفاده از برخی داروهای هورمونی خاص.
مشکلات احتمالی ناشی از خشکی چشم
تأثیر پدیده خشکی چشم بر زندگی افراد متفاوت است و هر کسی با توجه به سطح توانایی خود، ممکن است با مشکلات مختلفی در این زمینه مواجه شود. عکس العمل برخی از افراد نسبت به این پدیده شدیدتر بوده و برخی نیز تنها تغییرات معمولی در زندگی آنها ایجاد می‌شود. رایج‌ترین مشکلات ناشی از چنین پدیده‌ای شامل سه مورد زیر می‌شوند:
- عفونت چشم: یکی از اصلی‌ترین وظایف اشک چشم این است که کلیه مواد آلاینده و باکتری‌ها را از سطح چشم پاک می‌کند. بدون وجود چنین ماده‌ای، مطمئن خطر رسیدن مواد بیماری زا به سطح چشم افزایش یافته و فرد در معرض عفونت چشم قرار می‌گیرد.
- آسیب به سطح داخلی چشم: اگر چشم شما در تولید اشک دچار مشکل شود، در حالت شدید به مرور زمان بر روی سطح چشم تأثیر گذاشته و به آن آسیب می‌رساند. ایجاد عفونت و تأثیر باکتری‌ها بر روی قرنیه به مرور زمان افزایش یافته و مشکلات شدید بینایی به وجود می‌آورد.
- کاهش کیفیت زندگی: خشکی چشم می‌تواند زمینه ساز ایجاد مشکل در فعالیت‌های روزانه شده و فرد نتواند حالت طبیعی زندگی خود را تجربه کند.
راهکارهای مقابله با خشکی چشم
با توجه به عواملی که باعث ایجاد خشکی چشم می‌شوند، راهکارهای مختلفی برای جلوگیری و درمان این پدیده وجود دارد که ما در ادامه برخی از آنها را فهرست کرده‌ایم:
- جلوگیری از قرار گرفتن در معرض هوای خشک: استفاده از سشوار، بخاری ماشین، سیستم تهویه مطبوع و موارد مشابه با آن می‌تواند چشمان شما را خود را به سمت خشکی سوق دهد.
- اضافه کردن رطوبت به محیط: در بحث مشکلات استفاده از لنز طبی در زمستان به این موضوع پرداختیم و می‌توانید از یک مرطوب کننده برای رطوبت دادن به فضای داخلی اتاق یا محل کار استفاده کنید.
- استفاده از عینک آفتابی و عینک‌های محافظ: اگر از عینک طبی استفاده می‌کنید، باید اطراف چشم را بطور کامل بپوشانید تا تأثیر هوا بر روی آن کم شود. استفاده از عینک آفتابی از تابش مستقیم نور خورشید یا نور منعکس شده از سایر سطوح به داخل چشم جلوگیری کرده و مانع از تبخیر اشک می‌شود.
- استراحت دادن به چشم در حین انجام وظایف مختلف: اگر کار شما خواندن یا هر وظیفه‌ای دیگری است که نیاز به تمرکز بصری دارد، باید سعی کنید که فاصله زمانی کوتاهی در بین فعالیت خود در نظر بگیرید تا چشم شما استراحت کند. می‌توانید هر چند دقیقه یکبار چندین بار پلک بزنید و چشمان خود را ببندید تا فرصت تولید است که در آن به وجود می‌آید.
- از محیط اطراف خود اطلاع داشته باشید: هوا در مناطق مرتفع، در مناطق بیابانی و در داخل هواپیما خشک است. بنابراین اگر در چنین محیط‌هایی قرار می‌گیرید، لازم است که هر چند لحظه یکبار چشمان خود را به طور کامل ببندید تا از این طریق از میزان تبخیر اشک در طول روز جلوگیری کنیم.
- صفحه کامپیوتر را در پایین‌تر از سطح چشم خود قرار دهید: اگر صفحه رایانه در بالاتر از سطح چشم شما قرار گیرد، مجبور هستید که در طول روز چشمان خود را همیشه باز نگه دارید تا صفحه نمایش را به طور کامل می‌بینید. بنابراین از این طریق از بالا رفتن احتمال تبخیر اشک جلوگیری می‌کنیم و چشم شما احساس بهتری دارد.
- از سیگار کشیدن بپرهیزید و از دود فراری باشید: اگر سیگاری هستید باید از دکتر خود بخواهید که یک استراتژی مشخص ترک سیگار به شما نشان دهد تا از این پدیده خلاص شویم. دود و موارد مشابه آن به طور مستقیم در ترشح اشک و تبخیر شدن آن تأثیر دارد و این می‌تواند به بهبود روند خشکی چشم شما کمک کند.
- به طور مرتب از اشک مصنوعی استفاده کنید: اگر به خشکی چشم مزمن مبتلا هستید، حتی زمانی که احساس می‌کنید که وضعیت خوب است، نیاز به روان کاری دارند و باید از اشک مصنوعی استفاده کنید.
تقریباً به همه آنچه که در مورد خشکی چشم نیاز دارید پرداختیم و جزئیات آن را معرفی کردیم. اگر هنوز هم ابهامی باقی مانده است، یا پیشنهادی در این زمینه دارید، خوشحال می‌شویم که در بخش نظرات خواننده آن باشیم.